آشنایی با انواع فضا در هنرهای تجسمی
مفهوم فضا:
بنا بر تعریف علمی از فضا ضروری است تا سه بعد در اختیار داشته باشیم تا فضا محسوس و قابل درک باشد. از نظر لغوی فضا به مفهوم مکان است و شامل مکانی می شود که اجرام مادی آن را اشغال نموده، محیط پیرامون آن را تعریف و از طریق روابط بین آنها فضا تبیین و قابل انتقال به مفاهیم بصری می باشد.
در طراحی خطوط کناره نما در نقاشی روابط میان سطح ,در مجسمه سازی شکل فیزیکی حجم ,تداخل آن با یکدیگر و ارتباط بین فضای پر و تهی ,درون و برون و در مورد معماری عملکرو وحرکت انسان در میان آن فضا را تعریف می کند .
در تجربه روزمره فضا ظرف محدود یا نامحدود احجام واشیاء است که از طریق آن فرهنگ ,سلیقه,جهان بینی ,شناخت,احساس , اندیشه و نهایتأ بیان (خواه به صورت دو بعدی یا به صورت سه بعدی ) طرح و تبیین می شود .
از طریق تنظیم فضا در هنرهای تجسمی ترکیب بندی یا کمپوزسیون ایجاد می شود. ترکیب بندی مهم ترین گام در ایجاد فضا است که توسط آن آفریننده اثر با دریافت کننده پیام بصری ارتباط برقرار می کند.
در هنرهای تجسمی انواع بیرون از شماری از ترکیب بندی ایجاد یا تنظیم شده است، که هر کدام لازمه ی نیاز هنرمند برای انتقال اندیشه یا احساس بوده است.
مفهوم فضا در هنر تجسمی:
مفهوم فضا در هنر تجسمی با توجه به فاصله ها و ابعاد، اجزا و عناصر بصری یک اثر معنا پیدا می کند. به این ترتیب سازمان دهی فضای تجسمی معمولاً با معنی درک مکان، زمان و اشیا و ارتباط آن ها با یکدیگر انجام می شود. با وجود عناصر بصری و روابط میان آنهاست که می توان از فضا، شکل فضا، فضای مثبت، فضای منفی، فضای پر و فضای خالی سخن گفت.
بنابراین وقتی از فضای یک اثر سخن به میان می آید، تأثیرات کلی اثر در همه ابعاد مادی و محتوایی آن مورد نظر می باشد.
فضاسازی در آثار هنرمندان را می توان به چند دسته تقسیم کرد:
فضای سه بعد نما ( واقع گرا) ، فضای دو بعد نما (غیرواقع گرا) ، فضای همزمان (تلفیقی) و فضای وهمی که هر یک را به طور خلاصه شرح می دهیم.
فضای سه بعد نما( واقع گرا) :
در این روش برای نمایش فضای سه بعدی به روی سطح دو بعدی از سه بعد نمایی ( پرسپکتیو) و تجسم عمق و نشان دادن دوری و نزدیکی استفاده می شود.
سه بعد نمایی که معمولاً در آثار نقاشی واقع نما دیده می شود به روش های زیر انجام می گیرد:
1 . تغییر اندازه
شکل هایی، با اندازه ی واقعی یکسان هستند که برای نمایش عمق، کوچکترنشان داده میشوند و به همین نسبت، فاصله ی آنها کمتر میشود.
2 . تغییر رنگ و تیرگی
شدت و درجه ی خلوص رنگ در فاصله ی دور کاهش یافته و به خاکستری میگراید. شدت تیرگی شکل ها و رنگ ها در فاصله ی دور کاهش می یابد.
3 . تغییر وضوح
با بیشتر شدن فاصله ی ما از اشیاء، وضوح آنها کمتر شده و اشکال واضح به اشکال نا واضح تبدیل میشوند.
فضای دو بعد نما (غیرواقع گرا):
ممکن است بدون آنکه قصد واقع نمایی از طبیعت در میان باشد، هنرمند به ایجاد فضا و عمق تجسمی بپردازد. همانند آنچه در آثار گرافیکی و انتزاعی صورت می گیرد. در این روش ایجاد عمق و فضای بصری به روش های زیر انجام می شود :
1 . تغییر اندازه شکل های مشابه به صورتی که برخی از آن ها کوچکتر از برخی دیگر ترسیم و دیده شوند.
2 . تغییر تیرگی یا رنگ به صورتی که برخی از اشکال تیره تر و برخی روشن تر ترسیم شوند.
3 . شفاف نمایی و روی هم قرار گرفتن شکل ها می تواند عمق فضایی ایجاد کند.
4 . تغییر وضوح و بافت شکل ها نیز می تواند عمق بصری ایجاد کند.
5 . ترسیم یک شکل از چند زاویه ی مختلف و یا تغییر شکل و تغییر جهت دادن آن می تواند عمق فضایی را به وجود آورد.
فضای همزمان (تلفیقی):
در برخی از آثار نمایش فضای تجسمی به صورت تلفیقی از فضاسازی واقع نما و دو بعد نما صورت می گیرد.
در این روش هنرمند بدون رعایت قواعد واقع نمایی در کل اثر، ساختار ترکیب خود را از مکان های مختلف به صورت موازی و به طور همزمان شکل می دهد.
فضای وهمی :
در برخی از آثار تجسمی هنرمند فضای بصری را طوری با استفاده از نمایش عناصر و شکل های واقع نما به وجود می آورد که در عین حال وهمی و غیرواقعی جلوه می کند. این شیوه از فضاسازی در آثار هنرمندان رمانتیک، نمادگرا و سورئالیست بسیار دیده می شود.
نمایش این فضاها که جنبه ای خیالی و ذهنی دارد اگر چه توسط قوه خیال قابل تجسم است اما در واقعیت و به طور طبیعی نمی تواند اتفاق بیفتد یا وجود داشته باشد.
انجام صحیح هیچ عملی، بدون آغاز از مبادی درست، شناخت روشهای مطلوب و آگاهی از جوانب نظری و عملی موضوع امکان پذیر نیست.
چ سایت خوبی👌👌👌
مچکرم لطف دارید